, “pinipilit niyong kontrolin lahat. Hindi niyo na po kami hinahayaang maging magulang sa sarili naming mga anak.”
Nakatitig lang si Mama Liza, pero kita sa mata ang tampo at sakit. Akala ko sasabog na naman siya—pero hindi. Binitiwan niya si Jaxel at unti-unting naupo sa sofa. Para siyang biglang naubusan ng lakas.
“Akala ko tinutulungan ko kayo,” mahina niyang sabi. “Akala ko… kailangan niyo ako.”
Tumulo ang luha niya, at doon ako hindi nakapagsalita. Hindi iyon galit… kundi takot. Biyenan ko siya, oo, pero nanay din siya na nalulungkot na hindi na siya kasing kailangan tulad ng dati.
—
Tumabi ako sa kanya, kahit nangangatog pa ang dibdib ko.
“Mama… kailangan namin kayo,” sabi ko, “pero hindi para palitan kami. Kailangan namin kayo… para maging lola nila. Yung masaya lang. Yung nandiyan pag kailangan namin—hindi para diktahan kami.”
Umiyak siya nang tahimik. Halos hindi gumagalaw ang kamay niyang nakahawak sa braso ko.
“Pasensya na, Mae… natatakot lang akong magkamali kayo. Ayokong mahirapan ang mga apo ko.”
Lumapit si Marco at hinawakan ang balikat ng mama niya.
“Ma, lahat ng magulang nagkakamali. Pero mas lalo pong delikado pag hindi niyo kami hinahayaan maging magulang.”
May katahimikang sumunod—pero hindi na iyon nakakatakot. Tahimik na nakakapagpahinga. Tahimik na nakakapag-isip.
—
Kinabukasan, nagulat ako nang makita si Mama Liza sa kusina. Gumagawa siya ng hot chocolate para kay Chantel—pero sa akin siya unang tumingin.
“Mae,” sabi niya nang may ngiti at konting pag-aalangan, “gusto mo bang ikaw ang magbigay nito kay Chantel? Para… ikaw ang maunang gumising sa kanya?”
Ngumiti ako, hindi dahil kailangan, kundi dahil gusto ko.
“Opo, Mama. Salamat.”
At noong araw ding iyon, unang beses ko siyang nakita na hindi nangingibabaw… kundi nakikisabay.
Pati mga bata mas naging masaya. Hindi na natatakot si Chantel pag lumalapit ang lola niya. Si Jaxel, panay ang yakap. At si Marco—mas gumaan ang pakiramdam. Mas gumaan ang pamilya.
—
Paglabas namin noong hapon para mamasyal, narinig kong sabi ni Mama Liza kay Marco:
“Anak… salamat ha. Kung hindi mo sinabi, hindi ko maiintindihan. Ayokong lumaki ang pamilya n’yong may takot sa akin.”
Hinalikan siya ni Marco sa noo.
“Kailangan ka namin, Ma. Pero kailangan din naming maging magulang.”
At doon ko naramdaman sa puso ko… minsan pala, kailangan lang marinig ng isang tao na hindi siya iniiwan—pero may kanya-kanya lang talagang papel.
Simula noon, naging mas magaan ang buhay. Mas masaya. Mas totoo. Hindi perpekto, pero sapat na para tawagin itong tahanan.
At sa wakas… sabay-sabay naming nahanap ang tunay na kapayapaan na matagal naming pinaghihirapan.
Isang pamilya.
Isang tahanan.
Isang pagmamahalan na natutong magbago para sa isa’t isa.
