Ako si Liza, 39 taong gulang, isang mahirap na ina na nakatira sa gilid ng riles ng tren sa Tondo. Wala kaming sariling bahay, wala kaming sariling lupa. Ang meron lang kami ng anak kong si Marco ay isang maliit na silungan na gawa sa yero at kahoy, na tuwing umuulan ay parang gusto nang bumigay.
Araw-araw, gigising ako bago sumikat ang araw. Hindi dahil excited ako sa umaga, kundi dahil kailangan kong mauna sa pila ng mga naghahanap ng bote, karton, at bakal na puwedeng ibenta.
Si Marco, 8 taong gulang. Payat. Tahimik. Pero matalas ang mga mata. Hindi siya nagrereklamo kahit minsan. Hindi siya umiiyak kapag kumakalam ang sikmura. Ang lagi niyang sinasabi sa akin:
“Ma, okay lang ‘yan… bukas busog na tayo.”
ANG BUHAY NA WALANG KAHIT ANO
Minsan, isang beses lang kami kumain sa isang araw. Minsan, lugaw lang. Minsan, tinapay na matigas. Pero lagi kong inuuna ang anak ko.
Palagi kong sinasabi sa sarili ko:
“Mas okay nang ako ang magutom, basta siya ay mabusog.”
Isang araw, umuwi si Marco galing eskwelahan na may maliit na papel sa kamay.
“Ma… may field trip daw po kami. Kailangan ng 100 pesos.”
Napahinto ang kamay ko.
Isang daan?
Sa akin, parang isang libo na ‘yon.
Ngumiti ako kahit gusto ko nang umiyak.
“Sige, anak. Gagawa si Mama ng paraan.”
Kinagabihan, hindi ako natulog. Naglakad ako sa kalsada. Namulot ng bote. Namulot ng lata. Namasura ako hanggang madaling-araw.
Namaga ang paa ko. Humapdi ang likod ko.
Pero nakuha ko ang 100 pesos.
Inilagay ko sa kamay ni Marco kinabukasan.
“Ma… bakit nanginginig ka?” tanong niya.
Ngumiti lang ako.
“Masaya lang, anak.”
ANG ARAW NA NAPAHIYA ANG ANAK KO
Isang hapon, habang papalabas siya ng paaralan, nakita ko siyang umiiyak sa gilid ng daan.
“Anong nangyari, anak?”
Tinakpan niya ang mukha niya.
“Ma… tinawag nila akong ‘basurero’.
Sabi nila, amoy basura raw tayo.
Sabi nila mahirap lang daw tayo.”
Parang may kumurot sa puso ko.
Gusto kong sumigaw.
Gusto kong magalit.
Pero niyakap ko lang siya ng mahigpit.
“At ano ang sinabi mo?” tanong ko.
Umiling siya.
“Wala… kasi ayokong umiyak sa harap nila.”
Doon ako napaluha.
ANG ARAW NA GUSTO KO NANG SUMUKO
Isang gabi, malakas ang ulan. Tumutulo ang bubong namin. Basa ang higaan. Nanginginig si Marco sa lamig.
Walang pera. Walang makain. Walang ilaw.
Umupo ako sa sulok.
At sa unang beses sa buhay ko… bumulong ako:
“Lord… pagod na po ako.”
Pero biglang hinawakan ni Marco ang kamay ko.
“Ma… huwag kang susuko ha?
Kapag lumaki ako… bibili kita ng bahay.
Bibigyan kita ng kama na hindi tumutulo ang bubong.”
Hindi ko napigilan ang luha ko.
Dahil sa batang iyon…
nabuhay ulit ang puso ko.
ANG PANAHON NA NAGBAGO ANG LAHAT
Lumipas ang mga taon.
Si Marco ay patuloy na nag-aral. Scholar. Masipag. Tahimik pero matatag.
Ako? Nandito pa rin sa bangketa.
Namumulot. Naglalako. Nagtitinda.
Hanggang isang araw… may isang malaking kotse ang huminto sa harap ko.
Bumaba ang isang binata, naka polo, malinis, may bitbit na folder.
“Ma…”
Nangatog ang kamay ko.
“Ma… ako ‘to. Si Marco.”
Nanlaki ang mata ko.
Engineer na siya.
May trabaho. May opisina. May buhay.
Lumuhod siya sa harap ko sa gitna ng kalsada.
“Ma… uuwi na tayo. Hindi na tayo dito.”
ANG PINAKAMALAKAS NA YAKAP
Dinala niya ako sa isang maliit ngunit maayos na bahay.
May kama.
May kusina.
May comfort room.
May ilaw.
Umupo ako sa sahig.
Hindi ako makapaniwala.
Hawak niya ang kamay ko.
“Ma… lahat ng paghihirap mo, hindi nasayang.”
At sa unang pagkakataon sa buhay ko,
hinayaan ko ang sarili kong umiyak nang malakas.
HINDI SA SAKIT…
KUNDI SA PASASALAMAT.
ARAL NG KWENTO
Ang kahirapan ay hindi katapusan.
Ang basurang dinuro ay puwedeng maging gintong kinabukasan.
At ang pagmamahal ng isang ina…
kahit walang pera…
ay kayang magpalaki ng isang bayani.
