LABINDALAWANG TAON NILANG TINUKSO AKO—DAHIL ANG NANAY KO AY NAGTITINDA LANG SA PALENGKE. PERO SA ARAW NG GRADUATION, ISANG LINYA KO ANG NAGPATULO NG LUHA NG BUONG PAARALAN
Labindalawang taon akong naglakad papasok sa eskwela na may baong pangarap… at baong hiya.
Hindi dahil sa ginawa ko, kundi dahil sa kung sino ang nanay ko.
Ako si Jomar, anak ni Aling Nena — tindera ng isda sa palengke.
Araw-araw, gigising si Mama nang alas-dos ng madaling araw para pumunta sa fish port,
nagbubuhat ng mabibigat na bayong, nilalabanan ang amoy, ang lamig, at ang pagod.
At pagdating ko sa paaralan, iyon din ang binabato sa akin.
“Amoy isda!”
“Anak ng tindera!”
“Baka may scales pa sa bag mo!”
Tinatawanan nila ako.
Kinukutya.
Inaayawan.
At ang pinakamalala—iniwan ako ng mga kaibigan ko dahil nahihiya raw sila makitang kasama ang anak ng tindera.
Labindalawang taon ko ‘yung tiniis.
Labindalawang taon akong umuwing umiiyak pero tahimik.
At sa bawat gabing umuuwi ako nang durog, si Mama lagi ang naghihintay, may ngiti kahit pawisan at pagod.
“Anak, konting tiis lang. Balang araw, may bunga lahat ng pagod natin.”
Hindi ko alam kung saan niya kinukuha ang lakas.
Pero dahil sa kanya, natuto rin akong lumaban nang tahimik.
ANG MGA TAON NG PAGTATAGO
Sa loob ng labindalawang taon, hindi ko nakitang kahit minsan ay nagreklamo si Mama sa buhay.
Habang ang ibang magulang ay may salapi, magandang trabaho, o sasakyan, siya may lamang… sipag at dignidad.
Siya ang naglinis ng isda nang sugatan ang kamay.
Siya ang nagbuhat kahit nanginginig ang likod.
At siya ang nagtipid para mabili ko ang libro na halos hindi kaya ng kita niya.
Pero sa tingin ng mga kaklase ko?
“Mabaho.”
“Mahirap.”
“Walang class.”
At araw-araw, para akong pako — paulit-ulit nilang pinupukpok hanggang halos mawalan ako ng silbi.
Pero kahit ganoon, nag-aral ako nang masipag.
Hindi ko man kaya ang kayamanan nila, kaya ko ang grades.
Kaya ko ang pangarap ko.
At kaya kong patunayan na hindi kami basura gaya ng tingin nila.
ANG ARAW NG GRADUATION
Sa wakas, dumating ang araw na pinakahihintay — graduation.
Pagdating ko sa gym, nakita ko agad si Mama.
Suot ang luma niyang bestida, may konting mantsa ng isda kahit sinubukan niyang linisin nang paulit-ulit.
Pero nakangiti siya.
Iyong ngiti na parang sinasabi: “Anak, proud ako sa’yo kahit ano pa ang sabihin nila.”
Nakita kong may mga estudyante na naman na nagbubulungan.
“Tignan mo, ‘yung nanay ni Jomar! Palengke vibes!”
“Bakit ba kasi pumupunta pa siya dito?”
Ako ay tinawag bilang Valedictorian.
Habang papunta sa entablado, nanginginig ang kamay ko hindi dahil kinakabahan ako sa speech—
kundi dahil nakita kong tinabig ng isang magulang si Mama para hindi raw maamoy.
At doon ako napuno.
Huminga ako nang malalim.
Tumingin sa buong gym.
At nagsalita:
“Labindalawang taon niyong tinatawanan ang nanay ko… dahil nagtitinda siya ng isda.”
Tahimik.
Parang tumigil ang mundo.
“Pero habang ang iba sa inyo ay natutulog pa, ang nanay ko ay kumakayod na.
Habang ang iba ay naka-aircon, siya ay nasa palengke kumikita ng kahit kaunti para ipaaral ako.
At kung may amoy man ang kamay niya…”
Tumingin ako kay Mama.
“…’yon ay amoy ng sakripisyo.”
Iyak na ang mga tao.
Pero hindi pa ako tapos.
“Kaya kung tinawag ninyong mababa ang nanay ko, hindi ako mahihiyang sabihin—
walang Valedictorian ngayon kung wala ang kamay niyang mabaho sa paningin n’yo pero kay ganda sa paningin ko.”
Hindi ko makakalimutan ang nangyari pagkatapos—
tumayo ang buong gym, nagpalakpakan, at halos lahat umiiyak.
Pati mga teacher, pati mga magulang na dati’t umayaw kay Mama.
Lumapit ang principal sa kanya, niyakap siya, at sinabing:
“Aling Nena… kayo ang totoong inspirasyon.”
Si Mama?
Umiiyak.
Hindi dahil nahihiya siya.
Kundi dahil sa unang pagkakataon, kinilala siya ng mundo.
ARAL NG KWENTO
Hindi kahihiyan ang maging anak ng isang tindera, kargador, basurero, o janitor.
Ang kahihiyan, nasa ibang tao—sa mga matang hindi marunong kumilala ng pagsusumikap.
Kung sino man ang maliit sa paningin ng mundo,
madalas sila ang may pinakamalaking puso.
