HINDI NILA ALAM KUNG BAKIT NAKALUHOD AKO SA HARAP NG GULAY — HANGGANG ISANG PULIS ANG UMYAK AT SINABI ANG KATOTOHANAN
Araw-araw, bitbit ko ang maliit kong kahon ng gulay — kamatis, pipino, karots, dahon ng malunggay. Hindi ito galing sa malaking sakahan. Hindi rin ako negosyante.
Ito ang tanging paraan ko para mabuhay matapos mawala ang asawa ko at dalawang anak kong parehong biktima ng aksidente.
Wala nang natira sa akin… maliban sa munting halamanan sa likod ng barung-barong namin.
At tuwing umaga, pumupwesto ako sa kanto. Kahit piso lang ang ibayad ng tao, tinatanggap ko. Basta may pang-ulam ako kinagabihan.
Pero isang araw… ang tahimik kong pamumuhay biglang gumuho.
ANG ARAW NA IPINAGTABUYAN NILA AKO
“Lola! Bawal magtinda dito!” sigaw ng isang pulis.
Huminto ako, nanginginig.
“Anak… pasensya na. Kaunti lang ‘to. Para lang po sa pagkain ko mamayang gabi.”
Pero hindi nakinig ang isa sa kanila. Sinipa niya ang maliit kong kahon. Nagkalat ang gulay ko sa semento — para bang wala ‘yong halaga, parang basura.
Nagpumilit akong lumuhod upang pulutin iyon, nanginginig ang mga kamay ko.
Pero bago ko pa makuha ang kamatis, may tumalikod at tumawag sa radyo.
“Proceed with arrest. Unauthorized street vending.”
Hinawakan nila ang kamay ko. Parang kriminal.
Parang wala akong karapatang mabuhay.
At doon, hindi ko napigilan ang luha. Hindi dahil inaaresto nila ako — kundi dahil ang ginastos ko para sa mga gulay na iyon… ay ang huling perang natira sa akin.
ANG BATA SA LOOB NG PULIS NA DI NILA NAKITA
Habang kinakaladkad nila ako patungo sa sasakyan, may isa pang pulis sa gilid — pinakabata sa tatlo. Tahimik lamang siya noon.
Pero nang makita niya akong yumuko para damputin ang gulay… bigla siyang natigilan.
Nanigas. Naluha.
Parang napukpok ng nakaraan.
Tinawag niya ang kasama niya:
“Sandali! Bitawan n’yo si Lola.”
“Bakit?” inis na tugon ng kasama.
Hindi makapagsalita agad ang batang pulis.
Hanggang sa sinabi niya ang hindi ko inasahan —
“Siya ang lola na nagbibigay sa amin ng gulay noon… noong wala kaming makain ni Mama.”
Natigilan ang lahat.
Ako? Napatulala.
Hindi ko kilala ang binatang iyon.
Pero siya, kilala niya ako.
ANG KWENTONG HINDI KO ALAM NA NAGING PARTE AKO
Lumapit siya sa akin, nanginginig ang boses.
“Lola… ako po ‘yung batang pinapasok n’yo sa bakuran n’yo para bigyan ng kamote at talbos. Naaalala n’yo? ‘Yung nanay kong umiiyak kasi wala kaming ulam… kayo po ang tumulong.”
Bigla akong napaupo.
Naalala ko — may mag-ina noon na payat, halos buto’t balat. Tatlong taon ko silang tinulungan kahit kaunti lang ang akin.
Pero naglipat sila ng lugar at hindi ko na sila muling nakita.
“Lola,” sabi niya habang hawak ang kamay ko, “kung hindi dahil sa inyo, baka hindi ako naging pulis ngayon.”
At doon… tumulo ang luha ng dalawang kasama niyang pulis.
ANG PAGBALIK NG MALIIT NA KABUTIHANG KALIMUTAN KO NA
“Hindi kami pwedeng umalis dito na ganito,” sabi ng batang pulis.
Lumuhod siya sa tabi ko at isa-isang pinulot ang lahat ng gulay ko.
Pati ang dalawang pulis, napayuko at tumulong.
Hindi na sila pulis sa sandaling iyon… para silang mga anak na humihingi ng tawad sa matandang sinaktan nila.
ANG PAGBABALIK
Ilang oras matapos ang pangyayari, kumatok sila sa barung-barong ko.
Sa pintuan, may isang malaking kahon.
Nakalagay:
“Para kay Lola Remy — mula sa pulis na minsan mong pinakain.”
Nasa loob ang isang buwan na supply ng pagkain, bigas, de lata, at pera.
At sa tapat ng bahay ko, pinalitan nila ang lumang karatula:
“BAWAL ANG KOMERSYAL NA TINDAHAN — PERO PINAPAYAGAN ANG LOLA REMY.”
Tumawa ako habang umiiyak.
Hindi ko akalaing ang kabutihan kong itinanim noon…
Ay babalik sa akin sa panahong akala kong wala nang nagmamahal.
ARAL NG KWENTO
Ang kabutihang ginagawa mo — kahit gaano kaliit — hindi nawawala. Hindi man agad bumalik, babalik ‘yan sa tamang panahon, sa paraang hindi mo inaasahan.
