ANG MADAMOT NA MILYONARYO NA TINRATO ANG KATULONG NA PARANG WALANG HALAGA—HANGGANG SA ISANG GABI, ANG KATOTOHANAN AY DUROG ANG KANYANG PUSO
Ako si Don Emilio Rosales, 58 taong gulang.
Isa akong milyonaryo.
May-ari ng mga lupa, gusali, at negosyo sa buong Maynila.
Pero kung may isang bagay na kilala ako ng lahat—
ako ang pinakakilalang madamot at masungit na amo.
Para sa akin,
ang pera ay mas mahalaga kaysa tao.
At ang mga katulong?
Para sa akin, palitan lang sila.
ANG KATULONG NA TAHIMIK LANG
Tatlong taon nang nagtatrabaho sa bahay ko si Lucia Santos, 26 taong gulang.
Tahimik.
Masipag.
Hindi sumasagot.
Hindi nagrereklamo.
Kahit pagsabihan ko nang masakit,
kahit pagalitan ko sa harap ng bisita,
kahit hindi ko bayaran nang buo ang sweldo—
nakayuko lang siya.
“Lucia! Bakit ganyan ang linis mo?
Binabayaran kita pero parang tamad ka!”
“Pasensya na po, Sir Emilio…”
Hindi ko alam kung bakit hindi siya umaalis.
Sa isip ko noon—
siguro wala lang siyang ibang mapupuntahan.
ANG TAONG WALANG AWA
May mga gabing hindi ako makatulog.
Hindi dahil sa konsensya—
kundi dahil ayaw kong gumastos.
Pinapatay ko ang ilaw ng buong bahay kahit malamig.
Pinagbabawalan ko si Lucia gumamit ng heater.
Pinagkakaitan ko siya ng pagkain kapag may bisita.
“Hindi ka bisita rito. Katulong ka.”
At tatahimik siya.
Hindi ko siya kailanman tinanong kung may pamilya siya.
Hindi ko inalam kung may problema siya.
Para sa akin,
wala siyang halaga.
ANG ARAW NA NAGKASAKIT SIYA
Isang umaga,
nahimatay si Lucia habang naglilinis ng hagdan.
Nakita ko siyang nakahandusay sa sahig.
“Tumayo ka! Huwag kang drama diyan!”
Pero hindi siya gumalaw.
Nang dalhin siya ng guard sa maliit na klinika,
sinabi ng doktor:
“Sir, severely anemic po siya.
Hindi po siya kumakain nang maayos.”
Nainis ako.
“Hindi ko problema ‘yan.
Bayad ko siya para magtrabaho.”
Iniwan ko siya roon.
ANG SOBRE SA ILALIM NG KAMA
Kinagabihan,
may hinahanap akong papeles sa kwartong pangkatulong.
At doon ko nakita—
isang lumang sobre sa ilalim ng kama ni Lucia.
Hindi ko alam kung bakit ko binuksan.
Sa loob ay may mga resibo ng padala.
Hospital bills.
At isang maliit na sulat.
ANG LIHAM NA NAGBAGO SA AKIN
“Nanay, pasensya na po kung kulang ang padala.
Ginagawa ko po ang lahat para sa gamutan ninyo.
Huwag po kayong mag-alala—
kahit pagod na pagod na ako,
basta mabuhay lang po kayo.”
Napatigil ako.
May isa pang papel.
Isang birth certificate.
Ako ang ama.
Lucia Santos —
anak ni Emilio Rosales.
Nanginig ang kamay ko.
ANG KATOTOHANANG PILIT ITINAGO
Biglang bumalik ang alaala.
Isang dalaga.
Isang gabi ng kahinaan.
Isang babaeng iniwan ko kapalit ng pera at reputasyon.
At ngayon…
ang anak ko ang tinatrato kong parang basura.
ANG MILYONARYONG UNANG UMALIS ANG PERA, KASUNOD ANG PAGMAMALAKI
Tumakbo ako sa ospital.
Nakita ko si Lucia—
mahina, maputla, may suwero.
Lumapit ako.
“Lucia…”
Dahan-dahan siyang dumilat.
“Sir… pasensya na po…”
Hindi ko napigilan ang luha ko.
“Anak…”
Nanlaki ang mata niya.
ANG PAGSISI NA HULI NA
“Alam ko na ang lahat.
Patawad…
patawad sa lahat ng sakit.”
Umiiyak siya.
“Hindi ko po kailangan ang pera ninyo, Sir.
Gusto ko lang po…
isang beses ninyo akong kilalanin.”
Doon ko naramdaman ang bigat.
Hindi pera ang kulang sa akin—
puso.
EPILOGO
Ilang buwan ang lumipas.
Nasa probinsya na si Lucia, nagpapagaling kasama ang ina niya.
Ako ang nagbayad ng lahat—
pero higit pa roon—
ibinigay ko ang pangalan ko bilang ama.
Ang mansion?
Tahimik.
At ako?
Mayaman pa rin—
pero sa unang pagkakataon,
mas mayaman ang puso ko kaysa bulsa ko.
ARAL NG ISTORYA
Ang taong minamaliit mo ngayon—
maaaring dugo mo bukas.
At ang pera,
hindi kailanman makakabili ng kapatawaran
kung huli na ang lahat.
