“ANG GUTOM NA BALO NA NAG-ALOK NG KANYANG ANAK KAPALIT NG PAGKAIN — PERO ANG SINABI NG MAHIRAP NA MAGSASAKA, NAGPAIYAK SA BUONG BARANGAY.”
Sa isang liblib na baryo sa Bukidnon, may isang balo na nagngangalang Aling Teresa, 38 anyos, ina ng dalawang batang gutom at mahina.
Simula nang mamatay ang kanyang asawa sa aksidente sa sakahan, siya na lang ang bumubuhay sa pamilya.
Wala siyang trabaho, walang kamag-anak, at halos wala na ring pag-asa.
Isang hapon, matapos ang ilang araw na walang makain, naglakad siya papunta sa palengke.
Bitbit niya ang anak niyang si Emil, 6 na taong gulang, maputla at payat.
Ang hangin ay mainit, at ang tiyan nilang mag-ina ay kumakalam.
Pagdating nila sa dulo ng baryo, nakasalubong nila ang isang magsasakang lalaki na nakayuko habang nagbubuhat ng sako ng palay — si Mang Elias, 45 anyos, kilala bilang pinakamaunawain pero pinakamahirap na magsasaka sa lugar.
ANG HINAGPIS NG ISANG INA
Tumigil si Aling Teresa sa harap niya, nanginginig, luhaan, at halos hindi makatingin sa mata.
“Mang Elias…” mahina niyang sabi,
“wala na kaming makain. Tatlong araw nang tubig lang ang laman ng tiyan ng anak ko.”
Napatingin si Mang Elias sa bata, payat, marumi, at tila nanghihina.
Tahimik siya sandali bago sumagot:
“Pasensya na, Teresa… mahirap din ako. Wala akong pera.”
Ngumiti si Teresa, pero iyon ay ngiting puno ng sakit.
Dahan-dahan niyang hinawakan ang balikat ng anak niya at, habang lumuluha, bumulong:
“Mang Elias… kung maaari…
kunin niyo na lang po ang anak ko.
Palakihin niyo siya. Baka sa inyo, mabuhay pa siya.”
Tumigil sa pagtatrabaho si Mang Elias.
Napatitig siya sa babae, hindi makapaniwala.
“Anong sinasabi mo, Teresa?”
“Hindi ko na po kaya. Ayokong mamatay siyang gutom. Kung may awa pa po kayo,
kunin niyo na lang siya, kahit ako na lang ang mamatay.”
Sa ilalim ng araw na tirik, sa gitna ng alikabok at hirap,
ang mga salitang iyon ay parang mga punyal sa puso ni Mang Elias.
ANG SAGOT NA HINDI NIYA INASAHAN
Tahimik lang si Mang Elias.
Pagkatapos ng ilang sandali, ibinaba niya ang sako ng palay, lumapit sa mag-ina, at marahang hinawakan ang kamay ni Teresa.
“Kung kukunin ko siya…” sabi ni Elias,
“…kukuhanin ko kayo pareho.”
Nagulat si Teresa.
“Ano pong ibig niyong sabihin?”
Ngumiti si Elias, may luha sa mata.
“Hindi ko kayang tanggapin ang anak mo lang.
Kasi kung mag-aalaga ako ng anak,
gusto ko, may nanay din siyang uuwian.”
Tahimik si Teresa.
Hindi niya alam kung iiyak o tatawa.
“Pero wala akong maibabayad, Elias…”
“Hindi ko kailangan ng bayad,” sagot ng magsasaka.
“Ang kailangan ko lang — pamilya.”
ANG SIMULA NG BAGONG BUHAY
Simula noon, dinala ni Mang Elias ang mag-ina sa maliit niyang kubo sa palayan.
Tinuruan niya si Emil kung paano magtanim ng kamote at mag-alaga ng manok.
Si Teresa naman, araw-araw siyang gumigising nang maaga para magluto, maglaba, at tumulong sa bukid.
Kahit mahirap, kahit tuyo lang ang ulam, may halakhak sa bawat hapag-kainan.
Sa unang pagkakataon matapos ang matagal na panahon, nakaramdam si Teresa ng kapayapaan.
Isang gabi, habang sabay silang kumakain sa ilalim ng buwan, sinabi ni Teresa:
“Elias… bakit mo kami tinulungan, gayong hirap ka rin?”
Ngumiti lang siya.
“Kasi alam ko kung ano ‘yung pakiramdam ng mag-isa.
Pero mas masakit ‘yung pakiramdam ng may anak kang gutom at wala kang magawa.”
At mula noon, tinuring ni Emil si Elias bilang tunay niyang ama.
At si Teresa — bilang asawa sa puso, kahit walang kasal.
ANG PAGBABAGO NG BUHAY
Makalipas ang ilang taon, dahil sa tiyaga ni Elias at ng mag-ina, unti-unting umasenso ang kanilang maliit na sakahan.
Nagkaroon sila ng sariling kariton, nagbenta ng gulay sa palengke, at kalaunan, nakabili ng motor.
Hindi na sila gutom. Hindi na sila mag-isa.
At sa harap ng kanilang bahay, nakasabit sa isang kahoy na karatula:
“Dito, walang gutom. Kahit mahirap, basta may puso, sapat na.”
