Ako si Lira, 11 taong gulang.
Oo—bata pa ako, pero alam ko na ang pagkalam ng sikmura,
ang bigat ng utang, ang kirot ng hindi pagkakaroon ng sapat para mabuhay.
Di ako sa eskwela—nasa kalsada ako,
bitbit ang bayong ng mga pandesal, monay, at putok.
Nakalakad na ako bago pa sumikat ang araw,
nakatulog sa bangketa ngayong gabi, pero nakangiti pa rin para sa mga customer.
“Tatlo po ba, ate? Limang piso lang isa…”
“Salamat po, balik kayo ha.”
ANG INANG DI MAKATAYO
May nanay ako—si Aling Nena.
May sakit siya. Tumigil ang kalahati ng katawan niya nang one day, na-stroke.
Hindi na niya kayang magluto, maglaba, o maglakad para kumita.
“Anak… pasensya ka na, wala akong naibigay.”
At paulit-ulit ko siyang sinasabihan:
“Ma, hindi mo kailangang magbigay. Dahil ikaw mismo ang dahilan bakit ako gumigising araw-araw.”
ANG MGA ALON SA KALYE
Hindi lahat ng tao mabait.
May mga bumili pero nag-libak:
“Bakit hindi ka nasa eskwela?”
“Nasaan ang tatay mo?”
“Bakit pinapabayaan kang magtrabaho?”
At ang pinaka-masakit:
“Kawawa naman ‘tong bata, parang aso nalang yang buhay.”
Ngumiti ako.
Hindi nila alam, dahil sa isang panaderya ko natutunang magmahal—
hindi dahil sa tinapay, kundi dahil sa mga mata ng Mama ko na naghihintay pag-uwi ko.
ANG ARAW NA DI KO MALILIMUTAN
Isang gabi, umuulan.
Wala nang bumibili.
Basang-basa ako, nanginginig at gutom.
Nakasalubong ko si kuya Jax, estudyanteng lalaki, may payong, may bag.
“Oh, hindi ka pa umuuwi? Gabi na.”
“Hindi pa po ubos paninda ko.”
“Magkano lahat?”
“Eh… ₱190 pa po.”
“Sige, bibili ko na lahat.”
Naluha ako.
Hindi dahil may bumili,
kundi dahil that night, hindi ako pumasok sa bahay na walang pagkain si Mama.
ANG MUNDONG WALANG ALIWALAM
Isang umaga, umuwi ako na buong-buo—buti na lang ubos ang paninda ko.
Pero ang inaabutan ko… hindi na gumising.
“Ma… may tinapay na po tayo… may gatas… may gamot…”
Pero wala na siyang sagot.
Ang kamay niyang dati mainit at mahinahon… malamig na.
Niyakap ko ang katawan niyang payat at mahina.
Lumuha ako nang marahas, hindi patago, hindi nakangiti—
parang unang beses kong lumanghap ng hangin.
ANG PAGBABAGO NG KISMET
Inilipat ako sa center ng DSWD.
Kinuha ako sa kalye.
Pinag-aral ulit.
Hindi ko na hawak ang bayong—
hawak ko na ang librong hindi ko na kailanman natutunan noong bata ako.
Pero hanggang ngayon,
kapag nakakita ako ng batang nagbebenta ng paninda…
lumapit kung kaya ko.
“Ilan ang natira?”
“Sige, akin na lahat.”
Hindi dahil malungkot ako—
kundi dahil may isang batang babae sa loob ko na naghihintay pa ring umuwi para yakapin ang Mama niyang umaasa.
ARAL NG KWENTO
Minsan, ang tunay na kayamanan,
hinabi sa mga gamay, luha, pawis, at ngiti ng mga taong hindi isinuko ang pag-asa.
Kung may batang nakikita mong naghahanap ng pera sa kalye—
paminsan-minsan, bumili ka.
Bumili hindi dahil kailangan mo…
kundi dahil baka siya ang kailangan ng isang nanay na nakahiga sa dilim ng kahapon.
