“SOBRANG KURIPOT AT MALUPIT ANG SEDYERONG ITO — PERO ANG PINAKAMASAKIT NA KATOTOHANAN, ANG KANYANG PINAKA-INAPI AY SIYANG MAGBABAGO SA BUHAY NIYA HABANGBUHAY.”
PROLOGO — ANG BAHAY NA PUNO NG YAMAN, PERO WALANG AWA
Ako si Rosa Villanueva, 46 taong gulang.
Dalawampung taon akong naging katulong sa bahay ng isang taong kilala sa buong bayan:
Don Ernesto Montemayor
—isang bilyonaryong negosyante
—kilala sa pagiging kuripot
—at mas kilala sa pagiging malupit sa mga taong mas mahirap sa kanya
Sa bahay niyang parang palasyo,
kumikinang ang marmol,
makintab ang ginto,
pero ang mga pusong nasa loob—
basag at sugatan.
CHAPTER 1 — ANG AMO NA WALANG NGITI
Unang araw ko pa lang bilang kasambahay, malinaw na ang babala:
“Rosa, hindi kita binabayaran para magpahinga.”
Iyan ang unang salitang sinabi ni Don Ernesto sa akin.
Bawal magkamali.
Bawal magpahinga nang lampas limang minuto.
Bawal kumain ng parehong ulam niya.
Kung tirang kanin—iyon lang ang para sa akin.
Isang beses, nahulog ko ang baso.
“ALAM MO BA KUNG MAGKANO ’YAN!?” sigaw niya habang nanginginig sa galit.
Hindi ko binanggit na mas mahal pa ang dignidad ko kaysa sa basong iyon.
CHAPTER 2 — ANG MGA ARAW NA LUNUKIN ANG LUHA
Araw-araw:
• Gising alas-4 ng umaga
• Linis ng buong bahay
• Laba ng damit niya
• Luto ng pagkain na hindi ko pwedeng tikman
Kung may sakit ako?
“Magkasakit ka sa labas. Hindi kita kailangan dito.”
Isang gabi, nilagnat ako nang todo.
Humiga ako sandali sa kusina.
Nakita niya ako.
Sinipa niya ang paa ko.
“Matulog ka sa oras ng trabaho!?
Lumayas ka kung ayaw mo nang mabuhay!”
Doon ko unang naramdaman:
Hindi ako tao sa paningin niya.
CHAPTER 3 — ANG LIHIM NA HINDI NIYA ALAM
Hindi alam ni Don Ernesto…
na ang bawat insulto niya
ay parang kutsilyong tumatama sa isang alaala.
Dahil dalawampung taon na ang nakalipas…
kilala ko na siya bago pa siya maging mayaman.
Pero hindi ko kailanman sinabi.
CHAPTER 4 — ANG BATA SA ILALIM NG ULAN
Taong 1998.
Ako’y dalaga pa noon, naglalako ng kakanin sa kalsada.
Isang gabi, umuulan nang malakas.
May nakita akong batang lalaki—
nakayapak, nanginginig, umiiyak.
Si Ernesto.
Bata pa.
Walang pera.
Walang magulang.
Inampon siya ng isang mayamang kamag-anak kalaunan.
At doon nagsimula ang pag-angat niya.
Pero bago iyon…
ako ang nagbigay sa kanya ng pagkain,
ako ang nagpainit sa kanya,
ako ang nagsabi:
“Hindi ka basura. May halaga ka.”
Hindi niya ako nakilala.
At hindi ko sinabi.
CHAPTER 5 — ANG PAGLUBOG NG ISANG SEDYERO
Lumipas ang mga taon.
Lalong yumaman si Don Ernesto.
Lalong naging malupit.
Hanggang isang araw—
bigla siyang inatake sa puso.
Walang anak.
Walang asawa.
Walang kaibigan.
Ako lang ang nasa bahay.
Tinawagan ko ang ambulansya.
Hinawakan ko ang kamay niya habang nanginginig siya.
At sa unang pagkakataon…
umiyak ang lalaking walang awa.
“Rosa… ayokong mamatay mag-isa…”
CHAPTER 6 — ANG KATOTOHANANG BINASAG ANG PUSO NIYA
Sa ospital, nalaman namin:
Terminal na ang sakit niya.
Ilang buwan na lang ang itatagal.
Isang gabi, humingi siya ng tubig.
Tinignan niya ako nang matagal.
At sinabi:
“Bakit hindi ka umaalis?
Hindi ba kita sinaktan?”
Huminga ako nang malalim.
At sa wakas…
sinabi ko ang katotohanan.
“Dahil ikaw ’yung batang tinulungan ko noon.
At kahit naging masama ka…
hindi kita nakalimutan.”
Nanlaki ang mata niya.
Nanginginig ang labi.
“Ikaw… ikaw pala ’yon?”
Umiyak siya nang parang bata.
CHAPTER 7 — ANG PAGBABAGONG HINDI NA MABABAWI ANG PANAHON
Sinubukan niyang bumawi.
Humingi ng tawad.
Nagbigay ng pera.
Nagpakabait sa huli.
Pero ang oras?
Hindi na bumabalik.
Sa huling araw niya, sinabi niya:
“Rosa… mayaman ako sa pera…
pero pulubi ako sa pagmamahal.”
Hinawakan ko ang kamay niya.
“Ngayon mo lang ’yan naintindihan.”
At pumikit siya.
EPILOGO — ANG YAMANG HINDI NIYA NADALA
Iniwan niya sa akin ang malaking bahay.
Pero hindi ko iyon tinirhan.
Ibinenta ko.
At ginamit ang pera para magtayo ng:
Isang ampunan para sa mga batang inabandona.
Sa pinto, nakasulat:
“Para sa mga batang hindi piniling iwan.”
ARAL NG ISTORYA
Hindi sukatan ng yaman ang laki ng puso.
At hindi lahat ng mahirap ay mananatiling nasa ibaba.
Minsan,
ang inaapakan mo ngayon
ang siyang hahawak sa kamay mo
sa oras ng kamatayan mo.
