“IPINAHIYA AKO NG BIYENAN KO SA ARAW NG KASAL KO — PERO HINDI NIYA ALAM, AKO ANG TUNAY NA TAGAPAGMANA NG KAYAMANAN NILA.”
ANG ARAW NA DAPAT MASAYA — PERO NAGING IMPYERNO
Ako si Laura, 24 taong gulang.
Lumaki akong mahirap.
Lumaki sa maliit na bahay.
Lumaki sa kanin na may toyo.
Lumaki sa pangarap — hindi sa pera.
Pero minahal ako ni Marco.
Anak ng isang malaking pamilya.
May negosyo.
May lupa.
May pangalan.
Akala ko sapat na ang pagmamahalan.
Mali pala ako.
ANG BIYENANG HINDI AKO MATANGGAP
Sa unang araw ko sa kanilang bahay,
ang bungad sa akin ng magiging biyenan ko:
“Ano’ng trabaho ng nanay mo?”
Huminga ako ng malalim.
“Labandera po.”
Tumahimik ang bahay.
Hindi dahil sa respeto.
Kundi dahil sa hiya.
Mula noon…
Hindi niya ako tinawag sa pangalan.
Tinawag niya akong:
“Babaeng mahirap.”
“Walang breeding.”
“Hindi bagay sa anak ko.”
ANG KASAL NA HINDI AKO HANDA SA MANGYAYARI
Araw ng kasal.
Puting gown, mahaba, maganda.
Ang daming bisita.
Ang daming camera.
Ang daming mayayabang na kamag-anak.
At nandoon siya.
Ang biyenan kong babae.
Tahimik.
Ngumiti.
At biglang kinuha ang microphone.
ANG MGA SALITANG SUMIRA SA AKING PAGKATAO
Sa harap ng lahat, sinabi niya:
“Bago ikasal ang anak ko…
gusto ko lang sabihin…
sana alam ng lahat kung gaano kababa ang pinanggalingan ng babaeng ito.”
Tahimik ang buong simbahan.
Bumaba ang tingin ko.
Kumapit ang kamay ko sa bouquet.
Pagpapatuloy niya:
“Pero sige…
baka sakaling mabago ng apelyido namin ang buhay niya.”
Narinig ko ang mga bulongan.
Narinig ko ang mga tawa.
Gusto kong lamunin ng lupa.
ANG LALAKING HINDI KO INAKALA NA PAPASOK
Biglang bumukas ang pinto ng simbahan.
Pumasok ang isang lalaki.
Matangkad.
Maputi.
Tahimik ang mga mata.
Naka-black suite.
Kilalang-kilala ng mga tao.
Siya ang isa sa pinakamalaking negosyante sa rehiyon.
ANG KATOTOHANAN NA NAGYUGYOG SA BUONG SIMBAHAN
Hinawakan niya ang microphone.
At tumingin DIREKTA sa biyenan ko.
“Ikaw ba ang nagsabing mababa siyang babae?”
Tahimik lahat.
Lumapit siya sa akin.
Hinawakan ang kamay ko.
At sinabi ang hindi ko kailanman narinig sa buong buhay ko:
“Anak… patawad sa tagal ng panahon.”
Nanigas ako.
Nanginginig.
“Anak?”
ANG SEKRETO NA 24 NA TAONG NAKATAGO
Tumingin siya sa lahat.
Lumakas ang boses niya.
“Si Laura… ay anak ko.”
“Dugo ko.”
“Tagapagmana ng lahat ng ari-arian ko.”
Parang gumuho ang simbahan.
Tumalon ang mga mata.
Nahulog ang hawak ng biyenan ko.
ANG BIYENANG NAMUTLA SA HIYA
Hindi na siya makapagsalita.
Hindi na siya makagalaw.
Ang mga kamag-anak na kanina’y tumatawa?
Biglang tahimik.
ANG MGA SALITANG HINDI KO PINALAKPAKAN, PERO NARAMDAMAN
Hindi ako ngumiti.
Hindi ako tumawa.
Hindi ako gumanti.
Tumingin lang ako sa biyenan ko.
At marahan kong sinabi:
“Hindi ko kailangan ng apelyido niyo para maging mahalaga.”
EPILOGO — ANG BABAENG HINDI NA ISINUKO ANG SARILI
Hindi ako nagbago dahil sa pera.
Hindi ako yumabang.
Pero sa araw na iyon…
natapos na ang pangmamaliit nila sa akin.
At nagsimula na
ang respeto.
ARAL NG ISTORYA
Hindi mo malalaman kung sino ang maliit —
hangga’t hindi mo nakita kung sino ang marunong yumuko.
Ang tunay na yaman…
hindi sa apelyido —
kundi sa puso.
