Ako si Liza Morales, lumaki akong walang ama sa tabi namin ng nanay ko. Bata pa lang ako nang iwan kami ni Papa. Isang umaga, wala na siyang gamit sa bahay, wala na rin siya. Naiwan kaming dalawa ni Mama sa isang barung-barong malapit sa tambakan ng basura. Mula noon, natutunan kong mabuhay nang walang inaasahang kahit sino.
ANG BUHAY NA PUNO NG TIIS
Si Mama naglalabada sa umaga, naglalako ng gulay sa hapon, at minsan naglilinis ng mga bahay. Ako naman, nag-aaral sa araw at tumutulong sa gabi. Kahit gutom, kahit pagod, hindi namin sinukuan ang isa’t isa. Madalas kong marinig si Mama na umiiyak sa gabi habang tahimik siyang nagdadasal. Hindi ko siya ginising. Yakap ko lang ang sarili ko at nangakong balang araw, iaahon ko siya sa hirap.
ANG ARAW NA NAGBAGO ANG KAPALARAN
Nagsumikap ako. Scholar noong high school, part-time worker sa kolehiyo. Hanggang sa nakatapos ako at naging nurse. Unti-unting gumanda ang buhay namin. Nakabili ako ng maliit na bahay para kay Mama. Sa unang pagkakataon, natulog siya sa kama na hindi tumutulo ang bubong. Ngumiti siya at sinabi, “Salamat anak… sulit ang lahat.”
ANG HINDI INAASAHANG PAGBIBIGAY DAAN NG TADHANA
Isang gabi, matapos ang shift ko sa ospital, may matandang lalaking humila sa braso ko sa labas ng gate. Payat, marumi ang damit, nanginginig ang boses.
“Saglit lang, hija… tulungan mo ako…”
Nang tignan ko siya sa ilaw ng poste… nanigas ang katawan ko.
Siya si Papa.
ANG SAKIT NA HINDI NAWALA
“Tay…?” halos pabulong kong nasabi.
Umiyak siya. “Liza… anak ko… pasensya na…”
Gusto kong sumigaw. Gusto kong itanong kung nasaan siya nung gutom kami. Nung umiiyak si Mama. Nung wala kaming pambili ng bigas. Pero hindi ako nakapagsalita. Tahimik lang akong nakatingin sa lalaking minsang tinawag kong ama.
ANG KATOTOHANAN NA HULING DUMATING
Sinabi niya na nagkaroon siya ng ibang pamilya. Iniwan siya. Nawalan ng trabaho. Naging palaboy. Ngayon lang daw niya ako nahanap.
“Gusto ko lang humingi ng tawad bago ako mamatay…” sabi niya habang nanginginig.
ANG DESISYONG NAGPABAGO SA AKING PUSO
Dinala ko siya sa maliit na clinic. Hindi ko siya niyakap. Hindi ko siya tinaboy. Tinulungan ko lang siya. Tahimik. Walang pagmamahal. Walang galit. Tanging isang anak na ayaw maging katulad ng ama.
ANG HULING SANDALI
Bago siya umalis, hinawakan niya ang kamay ko.
“Salamat… hindi mo ako tinuring na wala.”
Tumingin ako sa kanya at sinabing,
“Hindi ko nakalimutan ang sakit… pero ayoko ring dalhin habambuhay.”
Umalis siya na may ngiti. At ako, umuwi kay Mama, at niyakap ko siya nang mahigpit.
ANG ARAL
Hindi lahat ng bumalik ay kailangang tanggapin sa puso. Pero minsan, ang kapatawaran ay hindi para sa kanila… kundi para sa sarili mo.
