HINDI AKO NAHIYANG MAGING ANAK NG LABANDERA
HINDI AKO NAHIYANG MAGING ANAK NG LABANDERA —
PERO SILA, NAHIHIYA SILANG HARAPIN AKO NANG MALAMAN NILANG KUNG SINO ANG BUMUHAY SA MGA PANGARAP KO.
Ako si Marites, anak ni Aling Nena, isang labandera sa bayan namin.
Bata pa lang ako, sanay na akong makita siyang nakayuko sa batya,
hawak ang palanggana, at ang mga kamay niyang laging kulubot sa sabon.
Tuwing umaga, bago pa pumutok ang araw, maririnig mo na ang kalansing ng kanyang tabo —
habang sinasabay niya sa paglalaba ang pag-awit ng mga lumang kundiman.
Para sa akin, musika iyon.
Pero para sa iba,
“Amoy klorox daw ako.”
“Anak ng labandera, maruming kamay!”
“Baka paglapit natin, mabasa tayo sa sabon!”
Araw-araw, binibiro nila ako — pero hindi ako sumasagot.
Dahil habang sila, busy manlait,
ang nanay ko, busy maglaba para mapasok ako sa eskwela.
MGA KAMAY NA NAGPAPAPUTI NG DAMIT, PERO NAGKUKULAY NG PANGARAP
Hindi ko malilimutan ang araw na nilapitan ko si Nanay habang naglalaba.
Sabi ko,
“Nay, ayaw ko na po pumasok. Pinagtatawanan po nila ako.”
Tumingin siya sa akin, pawis na pawis, pero may ngiti.
“Anak, hindi ka nila pinagtatawanan dahil anak ka ng labandera.
Pinagtatawanan ka nila kasi hindi nila alam kung gaano kahirap linisin ang maruming mundo gamit lang ang mga kamay na gaya ko.”
Mula noon, ginawa kong inspirasyon ang bawat bula, bawat patak ng tubig na dumadampi sa kanyang kamay.
Habang nililinis niya ang damit ng iba, nililinis ko naman ang pangalan namin sa pamamagitan ng pag-aaral.
ANG ARAW NG PAGTATAPOS
Dumating ang graduation.
Lahat nakapustura — ang iba may mamahaling gown,
ako, simpleng uniform na pinagtagpi-tagpi ni Nanay sa lumang tela.
At siya?
Naka-duster, may basang kamay pa sa sabon, galing pa sa paglalaba bago dumiretso sa paaralan.
Tinawag ang pangalan ko:
“VALEDICTORIAN — MARITES N. DELA CRUZ!”
Tumayo ang lahat, palakpakan, pero ako, hindi ako agad umakyat.
Tumingin muna ako kay Nanay, na nakaupo sa pinakalikod,
hawak-hawak pa ang maliit na bag na may laman lang na pamunas at kape sa plastik.
ANG TALUMPATI
Pag-akyat ko sa entablado, nanginginig ang kamay ko.
Kinuha ko ang mikropono, huminga ng malalim, at nagsalita.
“Matagal akong tinukso.
Tinawag nila akong anak ng labandera.
Tama sila.
Ang nanay ko nga ay labandera.
Pero alam n’yo ba?
Habang nilalabhan niya ang maruming damit ng iba,
nilalabhan din niya ang bawat pangungutya na tinapon n’yo sa akin.”
Tahimik ang buong silid.
Walang umimik.
Lumingon ako, nakita ko si Nanay, umiiyak.
“Kung ang kamay niya ay maitim sa sabon,
para sa akin, iyon ang kamay ng isang reyna.
Dahil hindi niya lang ako pinalaki — nilinis niya ang daigdig ko.
Kaya sa araw na ito,
gusto kong ibalik sa kanya ang karangalang totoo —
hindi ginto, kundi purong pagmamahal.”
Bumaba ako ng entablado, lumapit kay Nanay,
at isinabit ko sa kanya ang medalya.
“Nay, sa inyo po ito.
Kayo ang dahilan kung bakit ako nakatapos.
Ang mga kamay n’yong sanay sa sabon —
iyon din ang kamay na naghubog sa kinabukasan ko.”
ANG ARAL
Hindi kahihiyan ang maglaba.
Ang kahihiyan ay ’yung maruming pagtingin sa marangal na tao.
At sa araw na iyon,
hindi lang ako nakapagtapos —
naipaglaba rin ni Nanay ang dangal ng isang marangal na hanapbuhay.
💧
“Ang tunay na puti ay hindi sa damit nakikita, kundi sa kalinisan ng puso.”
