“70 ANYOS NA SIYA, PERO PATULOY PA RIN SIYANG NAGTATRABAHO PARA SA ANAK NIYANG PWD — AT ANG HULING SULAT NA INIWAN NIYA ANG NAGPAGUHO SA LAHAT NG NAKABASA.”
Ako si Aling Rosario Dela Peña, 70.
Mag-isa akong nag-aalaga sa kaisa-isa kong anak—
si Luther, 36, isang anak na may cerebral palsy.
Hindi siya nakakapaglakad.
Hindi nakapagsasalita.
At ako lang…
ako lang ang meron niya.
Araw-araw, bago pa sumikat ang araw,
gigising na ako, magluluto ng lugaw,
papalitan ko ang diaper niya,
pupunasan ko ang pawis sa leeg niya,
hahawakan ko ang kamay niyang nangangatog kapag natatakot.
Sa loob ng 36 taon,
hindi ko siya iniwan kahit isang gabi.
At kahit 70 na ako—
kahit nanginginig na ang tuhod,
kahit lumalabo na ang mata,
kahit sumasakit ang likod—
nagtatrabaho pa rin ako
bilang taga-linis sa palengke,
nagwawalis at nagbubuhat ng basura
para lang may panggatas, panggamot, at pang-diaper si Luther.
Pero hindi iyon ang pinakamalaking sakripisyo ko.
Ang pinakamalaking sakripisyo…
ay ang lihim na 36 taon ko nang dala.
At ang huling sulat na isinulat ko—
ang sulat na hindi ko inakalang magiging huling pagpapaalam ko sa anak ko.
ANG BUHAY NA LAGING PAULIT-ULIT PERO HINDI NAKAKAPAGOD SA ISANG INA
Sa umaga, trabaho.
Sa hapon, aalagaan ko si Luther.
Sa gabi, matutulog ako sa gilid ng kama niya, naka-unat ang kamay para mahawakan ko siya kung sakaling manginig siya.
Hindi ako nagreklamo.
Hindi ko kayang iwan ang anak ko.
Mas gugustuhin ko pang mabali ang likod ko kaysa maiwan siyang mag-isa sa mundo.
Pero habang tumatanda ako,
nararamdaman ko na—
may araw na hindi na kakayanin ng katawan ko.
At natatakot ako.
Hindi sa sakit.
Hindi sa pagkamatay.
Kundi sa araw na hindi ko na kayang alagaan si Luther.
ANG GABI NA NAGSIMULANG MATUMBA ANG KATAWAN KO
Isang gabi, habang pinapalitan ko ang diaper niya,
biglang sumakit ang dibdib ko.
Parang may humigpit na tali sa loob.
Umupo ako sa sahig, hingal, nanginginig.
Si Luther nakatingin lang sa akin,
nakadilat ang mata, parang alam niyang may masamang nangyayari.
Bumagsak ang luha ko.
“Anak… pasensya na ha… mahina na si Mama…”
Lumapit siya gamit ang paggapang niya—
hinila niya ang damit ko gamit ang kamay niyang hirap gumalaw.
Hinawakan ko ang pisngi niya.
“Hindi kita iiwan, anak.
Hindi habang kaya ko pa.”
Pero sa gabing iyon,
ramdam kong may oras nang tinatapos ang buhay ko.
Kaya sinulat ko ang pinakamahirap na sulat sa buhay ko.
ANG HULING SULAT NI ALING ROSARIO
Kinabukasan, nagdilim ang paningin ko habang nagwawalis sa palengke.
Nang makitang nanghihina ako, dinala ako ng mga tinderang kaibigan ko sa ospital.
Habang inaantay ang doktor,
humingi ako ng papel at ballpen.
Nagsulat ako sa nanginginig na kamay.
Ang sulat ay para sa anak kong si Luther—
pero hindi niya iyon kayang basahin.
Kaya ito ang nilalaman:
“Para sa Makulit Kong Bata, si Luther”
Anak,
Kung nababasa mo man ito dahil wala na ako…
gusto kong malaman mong ginawa ko ang lahat para sa’yo.
Hindi ako nagsisi na ikaw ang naging anak ko.
Kahit nahirapan ako, kahit marami kang hindi kayang gawin…
ikaw pa rin ang pinakamalaking biyayang ibinigay ng Diyos sa akin.
Kahit isang beses hindi ko hiniling na sana ibang bata ang anak ko.
Dahil mahal kita, anak. Hindi dahil kailangan…
kundi dahil pinili kitang mahalin araw-araw.
Kung darating ang araw na wala na ako, huwag kang matakot.
May mga tao sa palengke na handang tulungan ka.
Si Aling Aida, si Mang Nestor… alam nila ang lahat ng pangangailangan mo.
At anak… kung sakali man na hindi mo ako maalala balang araw…
gusto ko lang malaman mo ito:
“Ikaw ang dahilan kung bakit ako lumaban nang 70 taon.”
Mahal na mahal kita.
— Mama
Pagkatapos kong sulatin iyon,
bumagsak ang kamay ko.
At ang sumunod kong narinig…
ay boses ng doktor.
“CODE BLUE! CODE BLUE!”
Biglang dumilim ang paligid.
Parang lumalayo ang lahat.
Hindi ko na marinig ang ingay.
Ang huling naalala ko lang…
ay ang pag-iyak ni Luther—
malakas, paulit-ulit, parang sinasabi niyang:
“Mama, huwag mo akong iwan…”
ANG ARAW NA PINAIYAK ANG BUONG KWARTO
Kinabukasan,
pagkabukas ng mga tinderang kaibigan ko sa sulat na iniwan ko,
isa-isang napaluha ang mga tao sa ospital—
nurses, doctors, caregivers, kahit mga pasyente.
Dinala nila ang sulat sa social worker at nagdesisyon sila:
Hindi nila hahayaang mapunta si Luther sa kung saan-saan.
Sila mismo ang magpapalitan sa pag-aalaga sa kanya.
At nang binasa nila ang sulat sa harap ni Luther,
hawak ang kamay niya…
Umiyak siya.
Hindi siya nakakapagsalita.
Pero tumulo ang luha niya—
unang beses sa buong buhay niya.
At doon naiyak ang buong kwarto.
Dahil kahit hindi niya masabi ang salitang “Mama”…
naramdaman niya ang pagkawala.
At naramdaman niyang mahal na mahal siya.
