Hindi ko kailanman ikinahiya ang lola kong namumulot ng basura —
dahil habang ang mundo tinatapakan siya,
siya naman ang nagturo sa akin kung paano tumayo.

Ako si Ella,
isang batang lumaki sa amoy ng tambakan,
sa ilalim ng init ng araw,
kasama si Lola Cion,
ang matandang babaeng tinatawag nilang “Basurera ng Kanto.”

ANG BATA SA BASURAHAN

Wala akong mga magulang.
Iniwan ako noong sanggol pa lang.
At sa gitna ng basurahan,
isang kamay ang pumulot sa akin —
ang kamay ni Lola.

Sabi nila,

“Bakit mo pa pinulot ’yan? Basura na ’yan!”

Ngumiti lang siya, sabay sabi:

“Hindi lahat ng nasa basurahan, basura.
Minsan, may ginto rin sa gitna ng dumi.”

At ako ang gintong iyon para sa kanya.
At siya, ang kayamanang hindi ko kailanman mapapalitan.

ANG BUHAY NA AMOY BASURA PERO PUNO NG PAG-ASA

Lumaki akong sanay sa amoy ng maruming karton at plastik.
Ang crib ko noon ay kahon ng sardinas,
ang unan ko, lumang damit.
Pero tuwing gabi, bago kami matulog,
Lola laging bumubulong:

“Apo, huwag mong isipin kung nasaan tayo ngayon.
Ang mahalaga, hindi tayo sumusuko.”

At sa tuwing umuulan, habang kami nagtatago sa ilalim ng trapal,
itataas niya ang kamay ko at sasabihin:

“Balang araw, apo, ikaw naman ang aangat.
Hindi para iwan ang basurahan,
kundi para ipakita na may maganda ring bunga ang dumi ng mundo.”

ANG MGA TAO

Sa eskwelahan, sanay na ako sa mga tingin.
Yung mga matang parang sinasabi,
“Bakit ang baho ng batang ’yan?”
“’Yan ’yung nakatira sa basurahan, diba?”

Pero hindi ko kailanman tinakbuhan si Lola.
Kapag sinusundo niya ako,
dala ang kariton at plastic ng bote,
tumatakbo ako papunta sa kanya —
niyayakap ko siya nang mahigpit sa harap ng lahat.

Kasi hindi ko kailangang ikahiya ang taong dahilan kung bakit ako buhay.

ANG ARAW NG PAGTATAPOS

Lumipas ang mga taon.
Nakamit ko rin ang pangarap kong makatapos.
Dumating ang araw ng graduation.
Ang buong gymnasium punong-puno ng mga magulang —
mga nakabarong, naka-dress,
at sa pinakadulo,
isang matandang babae,
nakasuot ng lumang duster, may punit sa laylayan,
at may plastic bag na may lamang bote sa tabi.

Si Lola iyon.

Tinawag ang pangalan ko:

“ELLA C. RAMOS — BACHELOR OF SOCIAL WORK, CUM LAUDE!”

Umakyat ako sa entablado, nanginginig,
at bago ko tanggapin ang diploma,
humawak ako sa mikropono.

ANG TALUMPATI NG APO SA BASURAHAN

Tahimik ang lahat.
Lumingon ako sa likod —
nakita ko si Lola, nakatayo,
hawak ang basahan, umiiyak, nanginginig.

“Marami po sa atin dito, pinalaki ng magulang na may kaya.
Ako po, pinalaki ng babaeng walang pag-aari…
maliban sa puso niyang kayang magmahal kahit sa gitna ng basura.

Habang ang iba nag-aalaga ng mga tanim,
siya nag-aalaga ng batang pinulot niya sa basurahan.

Kaya kung tawag ninyo sa kanya ay ‘Basurera,’
ang tawag ko po sa kanya ay ‘Lola Kong Bayani.’”

Tahimik ang buong auditorium.
May mga umiiyak, may mga yumuko.
Pati mga guro, napangiti habang napaluha.

Bumaba ako ng entablado,
lumapit kay Lola,
at isinabit ko sa kanya ang medalya.

“Lola, para sa inyo po ’to.
Hindi niyo po ako pinalaki sa ginto,
pero pinalaki niyo ako nang may puso.”

ANG ARAL

Hindi nasusukat sa amoy, sa damit, o sa tahanan ang dignidad ng tao.
Minsan, sa basurahan mo matatagpuan
ang pinakamalinis na puso sa mundo.

💛♻️

“Ang basurera, hindi lang namumulot ng bote —
namumulot din siya ng pag-asang itinapon ng iba.”