HINDI KO IKINAHIYA NA ANAK AKO NG ISANG PANADERO —
dahil ang amoy ng harina’t mantika sa kamay ni Tatay
ay amoy ng sakripisyong bumuo ng kinabukasan ko.

Ako si Marco, anak ni Mang Ben, ang panaderong kilala sa aming baryo.
Bago pa sumikat ang araw, gising na siya —
pinapainit ang pugon, minamasa ang tinapay,
at habang ang iba ay mahimbing pa sa tulog,
siya ay pawisan na, ngiting pagod pero may saya.

“Anak,” sabi niya minsan habang pinapahid ang pawis sa noo,
“hindi kailangang maging mayaman para maging masarap ang buhay.
Kailangan lang marunong kang magpasalamat sa bawat kagat ng tinapay.”

ANG MGA TUKSO

Nung bata pa ako, madalas akong tuksuhin ng mga kaklase ko.
“Amoy pan de sal!”
“Anak ng panadero, puro harina ang laman ng ulo!”

Masakit.
Pero tuwing uuwi ako, sasalubungin ako ni Tatay
na may ngiti at isang mainit na pandesal sa kamay.

“Pagod ka, anak? O heto, kain muna.
’Yan, galing sa hirap, pero galing din sa puso.”

Doon ko natutunan na
ang mga kamay na marungis at may kalyo,
’yon ang mga kamay na pinakamarunong magmahal.

ANG PANGARAP

Isang gabi, habang tinutulungan ko siyang magmasa ng harina,
nagtanong ako:
“Tay, hanggang kailan po kayo magtatrabaho nang ganito?”

Ngumiti siya, sabay sabi:
“Hanggang sa makita kitang may trabaho na, anak —
hanggang sa ikaw naman ang maghurno ng sarili mong kinabukasan.”

Mula noon, bawat amoy ng tinapay sa madaling-araw
ay paalala sa akin ng isang pangako:
na balang araw, ako rin, mag-aalay ng bunga ng aking paghihirap sa kanya.

ANG ARAW NG PAGTATAPOS

Lumipas ang mga taon.
Nakamit ko rin ang pangarap kong maging arkitekto.
At sa araw ng graduation ko,
sa pinakadulong hilera ng auditorium,
nakita ko si Tatay —
may mantsa pa ng harina sa polo,
pero bitbit ang ngiting pinakamasarap sa mundo.

Tinawag ang pangalan ko:
“ARCHITECT MARCO BENITEZ — MAGNA CUM LAUDE!”

Tumayo ako, nanginginig,
at bago ko kunin ang diploma,
humawak muna ako sa mikropono.

ANG TALUMPATI

“Ang bawat tinapay ay may kwento.
May asukal, may alat, minsan may pait.
Pero lahat ng iyon, pinaghalo ng kamay ng taong marunong magmahal.”

“Ang tatay ko, isang panadero.
At sa bawat pandesal na niluto niya,
may kasamang pag-asang maitatayo ko ang pangarap naming dalawa.”

Tumulo ang luha ko.
Tinuro ko siya.
“’Yung lalaking nasa dulo,
’yan po ang tunay na arkitekto ng buhay ko.
Dahil habang ako nag-aaral magtayo ng gusali,
siya naman araw-araw nagtayo ng lakas ng loob ko.”

Bumaba ako ng entablado at isinabit sa kanya ang medalya.
“Tay, ito po ’yung tinapay na hinurno natin noon —
ang tinapay ng pangarap.”

ANG ARAL

Hindi nasusukat sa ginto o diploma ang tagumpay ng magulang.
Minsan, nasa harina, pawis, at init ng pugon
ang pinakatunay na anyo ng pagmamahal.

🍞
“Ang panadero, hindi lang gumagawa ng tinapay —
gumagawa rin siya ng pag-asa sa bawat pirasong harina.”